MAKİNE İHRACATI

Makine sanayi;

Ulaşım, tarım, savunma, lokomotif gibi alanlarda faaliyet gösteren sanayi kolları için, makine imalatını ve bakım ihtiyaçlarını karşılayan endüstri sektörüdür. Makine ihracatının gelişmesi, diğer imalat sanayi yan dallarının da gelişmesini etkilemektedir.  Rekabet edilebilir, güçlü bir imalat sanayiye sahip olmak, gelişmiş bir ülke olabilmenin en temel yapı taşıdır. İmalat sanayi içinde de özellikle makine imalat sanayi, gelişmiş ülkeler için diğerlerinden daha fazla önem taşıyan bir sanayi dalıdır. Çünkü makine imalat sanayi diğer sektörlere kolay bir şekilde entegre edilmektedir.

Makine sektörü̈; “İş Makineleri”, “Takım Tezgâhları”, “Tarım Makineleri”, “Motor, Aksam ve Parçaları”, “Klima ve Soğutma Makineleri”, “İnşaat ve Madencilikte Kullanılan Makineler”, “Pompa, Kompresör”, “Etiketleme, Ambalaj Makineleri”, “Santrifüjler”, “Kaldırma, Elleçleme, Yükleme, Boşaltma Makineleri”, “Baskı Makineleri”, “Dokuma Makineleri”, “Elektrik Teçhizatı İmalatı” gibi alt sektörleri ile imalat sanayinin neredeyse tüm sektörlerini yakından etkilemektedir.

İmalat sanayi

İçerisinde önemli bir paya sahip olan makine sektörünün dünya ticareti içinde payı yaklaşık %15’dir. Makine sektörü yüksek katma değer oranı, teknoloji üretiminin zorunluluğu, geniş bir sanayi ağı, yatırım maliyetlerini düşürmesi, nitelikli personele istihdam sağlaması ve dışa bağımlılığı azaltması gibi birçok konuda fırsat sağlamaktadır.

Makine imalat sanayinin dünya genelinde sanayileşmenin itici gücü olduğu görülmektedir.  Başta ileri sanayi ülkeleri olmak üzere tüm ülkelerde makine imalat sanayinin, imalat sanayi içindeki payı her geçen gün artış göstermektedir. 

Makine imalat sanayi özellikle OECD ülkelerinde çok fazla yoğunlaşmıştır. Bu ülkeler arasında özellikle Japonya, Almanya, Amerika, İtalya ve İsveç makine imalatında lider gruptadır. Dış Ticaret Müsteşarlığı raporuna göre, dünya toplam ticareti içindeki makine imalat sanayinin payı %10 üzerindedir. Dünya ticareti içindeki en yüksek payı alan sektör olan makine imalat sanayinin, gelişmiş ülkelerde de büyük önem taşımasının nedenini rapordaki değerler kanıtlamaktadır. Gelişmiş ülkelerin makine ihracatındaki payına bakıldığında büyük ölçekli firmaların ilk sırada olduğu görülmektedir. Bu durum ülkelerin uluslararası rekabetlerini ve pazardaki gücünü olumlu yönde etkilemektedir.

Bir ülkenin makine ithalatını yüksek miktarda gerçekleştirmesi, o ülkenin üretime yatırım yaptığını göstermektedir. Bu yüzden makine sektöründe dış ticaret dengesine hem de sektörel üretime önem verilmesi gerekir.  İmalat sanayi sektörlerinin makine ve ekipmana yaptıkları yatırımlar, üretim kapasitesi ve kabiliyetlerinin artırılmasında en kilit noktalardandır.

Türkiye özelinde ise, makine imalat sanayi 1970’lerden itibaren sanayi sektörleri içerisinde önemli bir yere sahip olmaya başlamıştır. Fakat ekonomik krizler, Gümrük Birliği, Avrupa Birliği ile entegrasyon aşamaları gibi süreçler sektörün gelişimini etkilemiştir.  Türkiye’ye uygulanan sanayi politikaları, 2001 ekonomik krizi gibi nedenler makine imalatı sektörünü askıya almış olsa da 2010 yılından itibaren büyüme tekrar kendini göstermiştir.

Türk Makine Sanayi, 1990’lardan bugüne kadar da yaklaşık %25 civarında bir büyüme oranı göstermiştir. Türkiye’de toplam makine imalatı 20 milyar dolar üzerindedir ve Avrupa ülkelerindeki imalatın %5’i oranına sahiptir. Ayrıca makine sanayi Türkiye’de 200 bin kişilik istihdam olanağı sağlamakta ve ihracat kapasitesi ile öne çıkmaktadır.

Makine ihracatı, Türkiye’de çoğunluk olarak otomotiv, metal eşya, tekstil, metal ana sanayi yatırımları için gerek duyulan ana makina ve donanımlarını sağlamaktadır.  Makine sektörünün en fazla olduğu iller; Bursa, İstanbul, Kocaeli başta olmak üzere İzmir, Eskişehir, Ankara, Konya, Gaziantep’tir.

2021 Trade Map verilerine göre 2’Li GTİP kodu 84 olan (Makineler, mekanik aletler, nükleer reaktörler, kazanlar; bunların parçaları) ürünlerin Türkiye’de gerçekleştirilen ihracat rakamı aşağıdaki gibidir;

84 GTİP koda sahip olan ürünlerin Türkiye tarafından en fazla ihracat yaptığı 11 ülke tabloda verilmiştir;

Bu verilere göre Türkiye makine sektöründe en fazla ihracatı Almanya, Rusya, ABD, İngiltere, Fransa, İtalya, İspanya, Irak ve Polonya’ya gerçekleştirmiştir. Tablodaki makine ihracatı verileri diğer sektörlere kıyasla oldukça yüksektir. Bu durum Türkiye açısından makine sektöründe gelişmenin ve makine sektöründeki ihracatın önemini büyük oranda vurgulamaktadır.

Makine İhracatçıları Birliği ve MAKFED tarafından hazırlanan “Makine Sektörü̈ Makro Pazar Analizi, Mevcut Durum Değerlendirmesi, Strateji ve Uygulama Planı’na göre Türkiye’nin makine sektöründe rekabet gücü ABD, Almanya, Güney Kore, İtalya ve Meksika gibi ülkelere kıyasla daha düşüktür. Rekabet gücünü artırması için bu raporda bazı öneriler sunulmuştur. Bunlar; ‘’teknolojiye uyum sağlamak için stratejiler oluşturması, piyasa denetim yapısını gözden geçirmesi, hedef pazar stratejilerini oluşturması, kurumsallığını artırması, üniversitelerde iş birliklerinin yaygınlaştırılması, yerli ürünlerin kamu alımlarında desteklenmesi, eğitim alt yapısının geliştirilmesi, yabancı sermaye koşullarının iyileştirilmesi, güçlü bir yerli tedarik zincirinin oluşturulması, Ar-Ge ve finansman olanaklarının gözden geçirilmesi, genel teşvik yapısının iyileştirilmesi’’ olarak belirtilmiştir.  Bu önerilerle birlikte diğer ülkelerden makine ithal etmek yerine kendi üreten bir ülke haline gelmek Türkiye’nin yüksek cari açığını düşürmesine de yardımcı olacaktır.

Türkiye bahsedilen önerileri uygularken; enerji sektöründeki yüksek fiyatlar, yüksek SGK primleri, Ar-Ge yatırımlarına yeterince kaynak aktarılamaması, yetişmiş eleman bulunmaması gibi bazı sorunlarla karşılaşmaktadır. Buna ek olarak sektörde yer alan firmaların büyük çoğunluğunun KOBİ olması, finansal kaynak bulma konusunda büyük bir engeldir. Bu yüzden küçük ölçekli makine üreticilerinin rekabet edebilir konuma gelmesi için başarılı bir strateji izlenmesi, Endüstri 4.0 geçiş süreci haritasının hazırlanması gerekmektedir.

Makine sektörünün yüksek katma değerli ürün üretebilmesi için devlet destekleri artırılması, üniversite ve meslek odalarının kamu kurumları ile iş birliği içinde olması gerekmektedir. Ayrıca haksız rekabet yaratan, merdiven altı üretim yapan firmalar tespit edilerek gerekli yaptırımlar uygulanmalıdır.

Makine imalat sanayinin dünya dış ticaret içindeki payı oldukça önemlidir. Dünya ticaretindeki uluslararası rekabet önlemleri makine imalat sanayide gelişmeyi mecbur kılmaktadır. Gelişmiş, gelişmekte olan bütün ülkeler bu sektöre verdikleri önemi her geçen gün artırmaktadır. Makine imalat sektörü, diğer tüm sektörlere doğrudan etki etmektedir. Türkiye de makine sektöründe büyük bir potansiyele sahip bir ülkedir. Türkiye’deki firmaların eksiklerini tamamlaması, yayınlanan raporlara dikkat etmesi, önlemlerini artırması bu sektörde ilerlemesini hızlandırarak uluslararası rekabet ortamında güçlenmesini sağlayacaktır.

BM Dış Ticaret Danışmanlık ve Proje Geliştirme olarak Makine İmalat Sanayi Sektöründe de İhracat Danışmanlık ve İhracat Departmanı hizmeti sunarak, bu sektörde faaliyet gösteren firmalara gerek sektör deneyimlerini arttırmada gerekse ihracat hacimlerini büyütme de katkı sağlıyoruz. Bu sektörde deneyim kazanmış profesyonel ekibimizle danışmanı olduğumuz firmaların bu sektörde önde gelen markalar olmalarına öncülük ediyoruz. Siz de Makine İmalat Sanayi Sektöründe faaliyet gösteriyorsanız ihracata başlamak veya var olan ihracatınızı arttırmak istiyorsanız İhracat Danışmanlık ve Özerk İhracat Departmanı hizmetlerimizi inceleyebilir, konu ile alakalı iletişim adreslerimizden bize ulaşabilirsiniz.